Kołłątaj Hugo (1750-1812), ksiądz, uczony, polityk, filozof i publicysta, jeden z głównych przedstawicieli polskiego Oświecenia, zwolennik fizjokratyzmu. Kształcił się w Krakowie, Wiedniu i we Włoszech. Po powrocie do kraju w 1774 objął jedną z kanonii krakowskich. Zaangażował się w prace Komisji Edukacji Narodowej i Towarzystwa Ksiąg Elementarnych. Jako delegat KEN, wspomagany przez M. Poniatowskiego i I. Potockiego, pomimo silnego oporu konserwatywnej profesury w latach 1777-1783 zasiadał w radzie Akademii Krakowskiej, a w 1783-1786 został jej rektorem.
Opracował plan rozbudowy szkół w całym kraju, który stał się podstawą Ustaw KEN, ogłoszonych w 1783. W 1786, powołany na urząd referendarza litewskiego, przeniósł się do Warszawy, gdzie skupił wokół siebie grono zwolenników reform ustrojowych, publicystów, przez przeciwników zwane Kuźnicą Kołłątajowską. W przeddzień Sejmu Czteroletniego (1788-1792) związał się z opozycją antykrólewską. Przyczynił się do ukształtowania w Sejmie tzw. obozu patriotów. W czasie kadencji Sejmu ogłosił trzy części dzieła Do Stanisława Małachowskiego o przyszłym sejmie Anonima listów kilka (1788-1789), w których sformułował program swojego obozu (walka o niezawisłość narodową i reformy społeczne).
Popierał walkę o emancypację miast i równouprawnienie mieszczan, opracował memoriał z żądaniem reform, który przedstawiciele miast podczas tzw. „czarnej procesji” wręczyli marszałkowi Sejmu i królowi, zmuszając ich do rozpatrzenia żądań. Był współautorem Konstytucji 3 Maja i innych aktów ustawodawczych. Po ogłoszeniu Konstytucji był jednym
z twórców i kierowników Zgromadzenia Przyjaciół Ustawy Rządowej, pierwszego w Polsce zorganizowanego stronnictwa politycznego.
My młodzieńczy zapał świata
Tu kształcimy dusze swe
Idąc w życie które wre.
Kołłątaja dzieło kreśli
Gdzie w przyszłości stawiać krok
Jego czyny, nasze myśli
Idei nie cofną w mrok.
Marzy nam się nowa Polska
W niej porządek, postęp, ład
To przyszłości nasza troska
By zadziwić cały świat.
słowa: Irena Merz
muzyka: Marek Karcz